خانواده نیز یک نظام اجتماعی است.گروه های متفاوت در بعضی چیز ها شبیه هم و در بعضی چیز ها متفاوتند.

از ملاک هایی که گروه هارا از هم جدا میکند:

1_ بزرگ یا کوچک بودن

2_ میزان دوام و پایداری

3_ میزان نظم گروهی

4_ نحوه عضویت و ورود به گروه

5_ چگونگی روابط اعضا با یکدیگر(میزان نظم گروهی)

6_ ارزش ها و هنجار های گروه و...

گروه خانواده با گروه های دیگر تفاوت دارد:

اگر به گذشته های دور برگردیم و از نخستین گروه هایی که انسانها تشکیل داده اند سراغ بگیریم میفهمیم زنان و مردانی بوده اند که در غالب خانواده باهم زندگی میکردند.پس سابقه تشکیل خانواده از گروه های دیگر بیشتر است.

گروه های دیگر بعد از مدتی از هم میپاشند و از بین میروند اما زن و مردی که باهم ازدواج میکنند اغلب تا اخر عمر با هم میمانند.

افراد اغلب برای ارضای یکی از تمایلات خود عضو گروه های دیگر میشوند برای مثال برای انجام فعالیت های سیاسی در انجمن های سیاسی عضو میشوند یا برای اوقات فراغت و انجام فعالیت های دسته جمعی عضویت گروه های سنی را می پذیرند اما در خانواده زن و مرد در موارد زیادی مشارکت دارند.به همین علت رابطه ی افراد در خانواده عمیق تر و گسستن ان دشوارتر است.

خانواده به عنوان منزله اجتماعی:ویژگی های خانواده و اثر گذاری ان بر فرد و جامعه باعث شده است تا نقش ها و الگو های عمل این گروه بیشتر از گروه های دیگر پابرجا باشد.تا ان جا که افراد پیش از ان که خانواده را یک گروه بدانند به ان به عنوان یک منزله ی اجتماعی نگاه میکنند.مانند کودکی که در بازی اش بارها نقش  مادر پدر فرزند و ... را بازی میکند.

خانواده از دو جهت قابل برسی است:

الف)خانواده به عنوان یک گروه یعنی مجموعه ای از افراد که خود را ما تلقی میکنند و روابط پایدار و منظم دارن.

ب)خانواده به عنوان نظام اجتماعی یعنی مجموعه ای از نقش های متقابل به هم پیوسته که برای تحقق بخشیدن به هدفی مشترک با هم پیوند یافته اند.

الگو های عمل نقش شوهر                                             میزان اجبار و الزام

  نفقه دادن                            اگر شوهری از دادن نفقه به همسرش خودداری کند مورد بازخواست قانون قرار میگیرد. 

رعایت احترام همسر                      اگر شوهری در حضور دیگران به همسرش توحین کند دیگران او را سرزنش میکنند.

فرض میکنیم افراد تشکیل دهنده خانواده یک زن و مرد بدون فرزند باشند.پس هر یک از این نقش ها الگو های عملی دارند و در واقع ان نقش از الگو های عمل تشکیل شده است و هر کدام  در مقابل یکدیگر وظایف و حقوقی دارند.

فرض کنید در خانواده ای به مجموعه زن و مرد فرد سومی به عنوان فرزند اضافه شود.پس همراه با افزایش تعداد اعضای خانواده دو نقش پدری و مادری نیز در خانواده مطرح میشود.پس در کنار مجموعه نقش زن و شوهری نقش پدر . مادر . فرزند صورت میگیرد.هر یک از این نقش ها الگو های عمل مربوط به خود را دارند.

برای هر یک از نقش های زیر چند الگوی عمل بنویسید.

1_ نقش پدری:تامین مخارج خانه_برطرف کردن نیاز های عاطفی _ برقرار کردن کار های بیرون منزل.

2_نقش مادری:مراقبت از فرزندان کوچک_ نظافت خانه_رفع نیاز های عاطفی.

3_ نقش فرزندی:کمک به والدین_مراقبت از بچه های کوچکتر_مشورت با والدین_ گوش کردن به حرف والدین.

اگر در یک لحظه همه ی افراد جامعه از زندگی در قالب نظام خانواده سر باز زنند ونقش های زن و شوهری و پدرو مادری خویش را رها کنند چه وضعی پیش خواهد امد؟

نابودی نسل_از بین رفتن ارامش روانی_زندگی حیوانی همراه با هرج و مرج.

1_ اجتماعی کردن فرزندان:افراد نمیتوانند مفید باشند مگر این که جامع پذیر شوند خانواده نخستین زمینه ی جامعه پذیری است که کار خود را از لحظه ی تولد فرد اغاز میکند .با وجود این که در جامعه های جدید عواملی غیر از خانواده نقش بسیاری در جامعه پذیر کردن افراذ ذارند.ولی هنوز هم خانواده مهمترین و نخستین عامل جامعه پذیری است.

2_مراقبت و نگه داری از کودکان و ناتوانان و سالمندان:افراد به غذا و پناهگاه و مراقبت نیاز دارند و در محیط خانواده این نیاز ها تامین میشود.به ویژه اعضای فعال و توانای خانواده از سایر اعضا که به دلیل خردسالی و پیری یا ناتوانی قادر به مراقبت از خود نیستند مراقبت و نگهداری میکنند.

3_ تولید نسل:یک جامعه بدون داشتن نظامی برای جایگزینی اعضای ان جامعه از نسلی به نسل دیگر قادر به ادامه ی حیات نیست.خانواده امکانی را فراهم میسازد که از طریق ان این جایگزینی تحقق میابد.